گسترش فرهنگ صبوری، بسیج همه قوا را می طلبد
این روزها بی‌تابی اجتماعی، بلای جان جامعه شده است. وقتی به آمار پرونده‌های قضایی نیم نگاهی می‌افکنیم به سادگی ردپای بی‌صبری، کم‌تحملی و نبود گذشت را در درگیری‌ها، جدایی‌ها، جرم و جنایت‌ها می‌بینیم بطوریکه علاج این درد اجتماعی و گسترش فرهنگ صبر و گذشت در خانواده و جامعه، دغدغه بسیاری از اندیشمندان و آسیب‌شناسی اجتماعی شده است.
داور شیخاوندی، آسیب‌شناس و جامعه‌شناس پیشکسوت کشور، صبر، بخشش، رضایت و انعطاف را از جمله پدیده‌های رفتاری می‌داند که برگرفته از شرایط تربیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انسان‌ها در دوره‌های گذشته زندگی آنان است.
او به رفتارهای مختلف انسان‌ها در مواجهه با شرایط دشوار زندگی اشاره کرده و می‌گوید: «افراد بر اساس آموخته‌ها و تجربه‌های گذشته خود، در زمان حال واکنش نشان می‌دهند. به طور مثال یک انسان رئوف و با گذشت که در مقابل ناملایمات و فشارها به جای واکنش‌های تند سعی در تحمل داشته و به نوعی تفکر منطقی و انعطاف دارد این شیوه‌های رفتاری‌اش ناشی از شرایط زندگی و گذشته اوست. بنابراین آنچه در درجه اول به عنوان آسیب‌شناسی اجتماعی بایستی مدنظر قرار گیرد، شیوه زندگی مردم یک جامعه در دوره‌های طفولیت و نوجوانی و جوانی است.»
این آسیب‌شناس تاکید می‌کند: «اگر قرار است که پدیده‌هایی همچون صبر و گذشت را به عنوان ملاک های مثبت اخلاقی رفتاری درنظر داشته باشیم بایستی با یک برنامه‌ریزی دقیق فرهنگی با شیوه‌های علمی فرهنگی این نوع نگرش و رفتارها را گسترش دهیم.»
شیخاوندی شرایط ویژه ایران در سالیان گذشته را دلیلی بر بروز برخی ناهنجاری‌های رفتاری دانسته و می‌افزاید: «ما در این سالها به دلیل شرایط دشواری همچون جنگ، تحریم و تورم، از یک سو توفیق ایجاد برنامه‌ریزی دقیق و جامع فرهنگی در کشور را نداشته‌ایم و از سوی دیگر فشارها باعث شده است تا آستانه تحمل و قدرت صبوری در افراد جامعه پایین بیاید. بنابراین امروز باید بیاندیشیم چگونه آستانه تحمل افراد را بالا ببریم تا به جای کینه‌ورزی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، راه‌حل‌های جایگزین داشته باشیم.»
هیچ تغییر اجتماعی بدون برنامه‌ریزی ممکن نیست
داور شیخاوندی که خود دانش آموخته دکتری برنامه‌ریزی اجتماعی است، برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی را لازمه رسیدن به جامعه‌ای صبور و با گذشت می‌داند و می‌گوید: «هر اقدام کوتاه‌مدت و هر کنش فرهنگی و اجتماعی برای ساخت جامعه‌ای باگذشت و با سعه صبر، بدون برنامه‌ریزی ممکن نیست.»
او در پاسخ به این سوال که این برنامه‌ریزی چگونه و توسط چه نهادهایی بایستی صورت گیرد، می‌گوید:«آنچه مسلم است تغییر یا بهبود رفتارهای اجتماع نیازمند یک برنامه‌ریزی کلان در سطح مدیران عالی کشور است.»
این پژوهشگر اجتماعی پیشنهاد می‌دهد تا نهادی مرکب از نمایندگان سه قوه ابتدا با آسیب‌شناسی پدیده‌های رفتاری افراد جامعه همچون بی‌صبری، نداشتن گذشت و کاهش انعطاف‌پذیری جمعی و همچنین پیدا کردن علت چنین رفتارهایی، راهکارها و پیشنهادهایی ارایه دهند که سه زیرساخت اصلی و اساسی را دارا باشند.»
او درخصوص این زیرساخت‌ها تصریح می‌کند که برای رسیدن به برای ورود علمی و کارآمد به حوزه بررسی معضلات پدیده‌های رفتاری در قدم اول نیاز به قانون داریم. رکن دوم برنامه‌ریزی و اجرای اصولی است و رکن سوم آن به نوعی نظارت قضایی و واکنشی خواهد بود.
شیخاوندی می‌افزاید: «برای ایجاد و گسترش رفتارهای مطلوب اجتماعی و انجام تدابیری که منجر به ارتقاء گذشت، رضایت و صبر مردم می‌شود ابتدا باید با برنامه‌ریزی، تامین بودجه و هماهنگی سه قوه اقدام کرد.»
باید طبیب خوبی شویم
داور شیخاوندی رفتارهایی همچون خشم، بی‌صبری، نداشتن گذشت را بخشی از بیماری‌های خطرناک اجتماعی نام می‌برد که درمانی زمان‌بر دارند و در راه درمان بایستی طبیبی صبور و متخصص باشیم.
او می‌گوید: «فکر می‌کنید فرزندی را که در طول چندین سال روش کنش و واکنش درست رفتاری را نیاموخته است چگونه می‌توان به راه درست و درستکاری هدایت کرد؟ نخستین راه مطالعه رفتار فرزند و سپس اقدامات کنش و واکنشی است، چون انسان رفتارهایش ناشی از زندگی گذشته اوست پس با تغییر نگرش‌ها می‌توان رفته رفته بخشی از این رفتارها را تغییر داد.»
او می‌گوید: «اگر همین امروز در چهارچوب این برنامه به صورت کنشی و واکنشی برنامه‌ریزی کنیم در کمتر از یک سال اثرات مثبت آن را خواهیم دید.»
این استاد علوم اجتماعی با تقدیر از برگزاری همایش صبر و مشارکت همه قوای نظام برای رفع ناهنجاری‌های اجتماعی می‌گوید: «به نظر می‌رسد این اقدام که با همراهی سه قوه در حال اجراست، قطعا می‌تواند اثرات نیکو داشته باشد به شرط اینکه در قدم اول شرایط فعلی از همه زوایا مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد.»
او دومین قدم را برنامه‌ریزی‌های کلان برای ارتقای وضعیت روحی و روانی و به نوعی مدیریت بحران و توانمندی مدیریت بر خود و بر شرایطی که منجر به بحران شده دانسته و می‌افزاید: «سومین قدم، نظارت بر اجرای برنامه‌ها و قدم چهارم ارزیابی برنامه‌های اجرا شده است. به یقین اگر هر سه قوه حول این چهار مرحله برنامه‌ریزی کنند ما می‌توانیم حداقل در میان مدت شاهد تحول رفتاری افراد کشور باشیم.»
نظرات: 0
نظر خود را ثبت کنیدنظر خود را ثبت کنید