ستاد ملی صبر صلح بخشایش رضایت

*فاطمه رهبر

*معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد امام خمینی (ره)

ایجاد، تعمیق و گسترش فقر در هر جامعه به طور قطع رابطه مستقیم و دوسویه‌ای با میزان کمی و کیفی جرایم و آسیب‌های اجتماعی دارد و بر این اساس هر کدام از آنها می‌تواند مولد و یا محرک دیگری نیز باشد. بررسی‌ها نشانگر و موید تاثیر فقر و محرومیت در بزهکاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی، نابهنجاری‌ها و انحرافات رفتاری است؛ این میزان تاثیرگذاری به گونه‌ای است که حضرت علی (ع) فقر را موت اکبر و دیوار کفر معرفی کرده است.

در این مسیر شکی نیست که اصلی‌ترین راه و رویکرد برای پیشگیری از وقوع و بروز جرایم و آسیب‌های اجتماعی، نه صرفا با اقدامات امنیتی، نظامی و برخورد قهری و سخت‌افزاری محض بلکه با تکیه بر فرهنگ‌سازی پیشگیرانه و مبتنی بر خودکنترلی امکان‌پذیر خواهد بود که بهترین شیوه برای گام نهادن در این مسیر، تأسی و پیروی از فرامین، سفارشات و توصیه‌های اخلاقی و سنت‌های حسنه در دین مبین اسلام است که در واقع نشان‌دهنده راه رسیدن به سعادت در دنیا و آخرت و راه تعالی و کمال است.

با توجه به اینکه مدیریت فقر در سطح جامعه نه فقط به مقوله فقرزدایی و درمان آن، بلکه به از بین بردن زمینه‌های مولد با رویکرد پیشگیری از این معضل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مربوط می‌شود، به همین سبب نهادینه‌سازی راهکارهای پیشگیری از بروز فقر و فرهنگ‌سازی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی در این بین بسیار مهم است. در این راستا و در بین مجموعه صفات نیکوی اخلاقی که هر کدام از آنها می‌تواند زمینه جلوگیری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی و در نهایت مانع ایجاد فقر شود به صورت ویژه می‌توان از دو خصلت ارزشمند انسانی و اخلاقی صبر‌ و گذشت یاد کرد. تجربه نشان داده که آدمی هیچ‌گاه از صبر و گذشت ضرر نکرده و همیشه و همواره گام برداشتن در این مسیر به سود وی و جامعه او بوده و خواهد بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین مصادیق ایجاد فقر در جامعه را می‌توان فوت و از کارافتادگی سرپرست خانوار، زندانی شدن سرپرست یا نان‌آور خانواده، طلاق و مواردی از این قبیل دانست. هرچند که در مواردی همچون فوت و یا از کارافتادگی سرپرست خانواده، نقش حوادث و بی‌احتیاطی‌ها را نمی‌توان از نظر دور داشت اما در خصوص زندانی شدن سرپرست خانواده چنان‌چه در خصوص برخی جرایم غیرعمد مانند: دیات و مسایل مالی، طرفین و ذی‌نفعان پرونده گام در مسیر گذشت به عنوان یک حرکت پسندیده، از ایجاد فقر در خانواده و همچنین احتمال گسترش آسیب‌های اجتماعی در بین سایر اعضای خانواده نیز جلوگیری می‌شود.

از سوی دیگر در همین دسته جرایمی که سبب زندانی شدن سرپرست خانوار می‌شود صبر نیز اسلحه موثر و بسیار کارآمدی است. چه بسا بسیاری از افراد به خاطر از دست دادن صبر خود – که البته ناشی از ضعف ایمان و ناشی از عدم توکل است – ناخواسته و صرفا به خاطر یک لحظه غفلت و یا ناتوانی در کنترل نفس خود، زندانی شده و همین امر خانواده آنها را هم تحت تاثیر قرار داده است.

در مثالی دیگر در خصوص طلاق به عنوان معضلی که هم می‌تواند مولد فقر اقتصادی و هم منشا آسیب‌های اجتماعی بعدی باشد نیز به وضوح عدم صبر و گذشت به چشم می‌خورد. چه بسا اگر در تقابل با مشکلات و ناملایمات زندگی، زوج‌ها صبر پیشه کرده و راه گذشت و فداکاری را در پیش گیرند شاهد کاهش شدید آمار طلاق در جامعه خواهیم بود؛ چرا که گسترش طلاق به هیچ وجه برای یک جامعه دینی همچون جامعه ایران اسلامی مطلوب و خوشایند نخواهد بود.

کلام پایانی اینکه پای‌بندی و عمل به سنت‌های حسنه و نیکوی اسلامی، انسانی و اخلاقی یگانه راه سعادت، سلامت و تعالی انسان در روزگار پیچیده و متلاطم کنونی است. بر این مبنا حل و فصل بحران‌ها و رفع و رجوع معضلات و مسائل موجود از قبیل پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی و یا کاهش فقر، زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که بتوان این ارزش‌های اصیل را به درستی بکار گرفته و نه تنها خود و خانواده بلکه جامعه را از نتایج مبارک آن بهره‌مند ساخت. ارزش‌هایی که صبر و گذشت از جمله مهم‌ترین مصادیق و نمونه‌های آن هستند.